ทฤษฎีเกี่ยวกับจิตสำนึก (Consciousness) การสร้างจิตสำนึก และการปลูกฝังจิตสำนึก

ทฤษฎีเกี่ยวกับจิตสำนึก (Consciousness) การสร้างจิตสำนึก และการปลูกฝังจิตสำนึก

........................................................................................................................................

จิตสำนึกคืออะไร? สร้างอย่างไร? ปลูกฝังอย่างไร?

ความหมายของจิตสำนึก

จิตสำนึก (Consciousness) หมายถึง ความรู้ความเข้าใจ ความรู้สึกตระหนัก และการให้ความสำคัญ ต่อเรื่องใดเรื่องหนึ่งที่เกิดขึ้นในระบบความคิดและจิตใจของมนุษย์

ลักษณะของจิตสำนึก

จิตสำนึกเป็นสภาวะที่ผสมผสานกันระหว่าง ความรู้ความเข้าใจ ความคิด และความรู้สึก

การเกิดจิตสำนึก

จิตสำนึก (Consciousness) เกิดจากการรับรู้ การเรียนรู้ การประเมินค่า จากสิ่งเร้าต่าง ๆ ประสบการณ์ จนเกิดเป็นความตระหนักถึงความสำคัญของเรื่องนั้น

สิ่งเร้าที่มนุษย์รับรู้ เรียนรู้ จนพัฒนามาเป็นจิตสำนึก ประกอบด้วยข้อมูลข่าวสาร ประสบการณ์ อารมณ์ สภาพสังคม และวัฒนธรรม

ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการเกิดจิตสำนึก

1. การรับรู้

2. ทัศนคติ

3. ประสบการณ์

4. ระยะเวลาในการรับรู้ ความถี่ ความต่อเนื่อง

ผลของการมีจิตสำนึก

เมื่อมนุษย์มีจิตสำนึกต่อเรื่องใดเรื่องหนึ่งแล้ว มนุษย์จะเพ่งความสนใจไปที่เรื่องนั้น มีความรู้สึกเกี่ยวข้องกับเรื่องนั้น รู้สึกว่าเรื่องนั้นมีความสำคัญกับตนเอง มีความหมายต่อตนเอง มีคุณค่าต่อตนเอง ทำให้ตนเองมีความใส่ใจต่อเรื่องนั้นเป็นพิเศษ

ระดับของการมีจิตสำนึก

ระดับของการมีจิตสำนึกต่อเรื่องใดเรื่องหนึ่ง แบ่งออกเป็น 5 ระดับ ได้แก่

1. ความสนใจ มีความสนใจในเรื่องนั้น

2. ความเอาใจใส่ หรือใส่ใจในเรื่องนั้น เพราะ

2.1 เห็นว่าเป็นสิ่งจำเป็นในชีวิต

2.2 เห็นว่าเป็นสิ่งที่ตนเองต้องการ

2.3 คาดหวังว่าจะให้เกิดจิตสำนึกดังกล่าว

3. ความรู้สึกเกี่ยวข้อง

4. ความรู้สึกอยากมีส่วนร่วม

5. ความต้องการลงมือปฏิบัติ

วิธีการสร้างและการปลูกฝังจิตสำนึก

การสร้างและการปลูกฝังจิตสำนึกให้แก่มนุษย์ กระทำโดยวิธีการ 8 วิธีดังนี้

1. การสร้างการรับรู้ การสร้างการรับรู้ในประเด็นที่ต้องการสร้างจิตสำนึก

2. การชี้ให้เห็นคุณค่า ความสำคัญ ความจำเป็น ที่ต้องตระหนัก

3. การกระตุ้นให้เกิดการคิด

4. การโน้มน้าวให้เกิดการยอมรับ

5. การชักนำให้นำไปปฏิบัติ

6. การเชิญชวนให้นำไปเผยแพร่

7. การตอกย้ำให้มีความต่อเนื่องในความคิดและการปฏิบัติ

8. การเสริมสร้างให้จิตสำนึกมั่นคงแข็งแรง

ทั้ง 8 วิธีการข้างต้นต้องอาศัย บุคคล อาศัยระบบและกลไก และอาศัยการสื่อสาร เป็นพลังขับเคลื่อนจากจุดเริ่มต้นไปสู่การบรรลุวัตถุประสงค์และเป้าหมาย

ดร.ณัฐฐ์วัฒน์ สุทธิโยธิน

27 ธันวาคม 2559