อำนาจที่ 6 อำนาจแห่งเทคโนโลยีการสื่อสาร กับ การสร้าง "อำนาจทางความรู้สึก"

อำนาจที่ 6

หากเราแบ่งโครงสร้างอำนาจออกเป็น 5 ส่วน ได้แก่ 
(1) อำนาจทางเศรษฐกิจ 
(2) อำนาจทางการเมือง 
(3) อำนาจทางการทหาร 
(4) อำนาจแห่งความเชื่อถือศรัทธาในศาสนา 
(5) อำนาจทางวัฒนธรรม

ส่วนที่ว่าอำนาจใดจะมีอิทธิพลต่อสังคมมากน้อยกว่ากันอย่างไร ขึ้นอยู่กับสถานการณ์ของประเทศ สถานการณ์โลก และบริบททางสังคมในแต่ละยุคสมัย

        ในบรรดาอำนาจทั้ง 5 อำนาจ อำนาจทางการทหาร จัดเป็นอำนาจทีี่ชัดเจนในทางกายภาพ

โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา

        แต่ในโลกยุคใหม่ ยุคสมัยที่อำนาจเศรษฐกิจมีอิทธิเหนืออำนาจอื่น มีอิทธิพลเหนืออำนาจการเมือง มีอิทธิพลเหนืออำนาจทางการทหาร และมีอิทธิพลเหนือแม้กระทั่งอำนาจแห่งความเชื่อทางศาสนา แต่หาใช่อำนาจเศรษฐกิจเพียงลำพังที่ผูกขาดอำนาจไว้แต่เพียงผู้เดียว หากแต่ยังมีสิ่งที่เราเรียกกันว่า "เทคโนโลยีการสื่อสาร" (communication technology) ปรากฏตัวขึ้น แผ่อิทธิพลออกไปอย่างรวดเร็ว และอย่างเหลือเชื่อ

เทคโนโลยีการสื่อสาร แล้วยังขยายอิทธิพลไปยังอำนาจอื่นทุกอำนาจ เป็นเครื่องมือสนับสนุนการรักษาอำนาจของตนไว้อย่างแน่นเหนียว 

         เทคโนโลยีการสื่อสารได้แผ่ขยายอิทธิพลออกไปมากขึ้นๆๆ 

         จนกระทั่ง สถาปนาตัวเองเป็น "อำนาจใหม่" เป็น "อำนาจที่ 6"

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมติดต่อสื่อสารกันได้ตลอดเวลา

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารกันได้ตลอดเวลา

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมเข้าถึงแหล่งข้อมูลข่าวสารได้โดยตรง และด้วยตนเอง

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมสามารถเรียนรู้ทำความเข้าใจสิ่งต่างๆ และปรากฏการณ์ต่างๆ ได้ด้วยตนเอง

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง แก้ปัญหาได้ด้วยตนเอง พัฒนาสิ่งต่างๆ ได้ด้วยตนเอง

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมชาญฉลาดขึ้น รู้เท่าทันมากขึ้น

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมมีอำนาจต่อรองมากขึ้น

         จนกล่าวได้ว่า

         อำนาจที่ 6 ทำให้ ผู้คนในสังคมมีอำนาจมากขึ้น

          อย่างไรก็ดี ขณะที่เรากำลังชื่นชมในอำนาจของเทคโนโลยีการสื่อสารในฐานะอำนาจใหม่ 

หากใครได้ครอบครองแล้วจะกลายเป็นผู้ทรงอิทธิพลขึ้นมาทันที เพราะอะไร

        เพราะการที่จะทำให้อำนาจที่ 6 มีอำนาจจริงๆ ยังต้องอาศัยองค์ประกอบสำคัญอีกอย่างน้อย 3 องค์ประกอบ คือ

        (1) คุณภาพของผู้คน

        (2) ความรู้ของผู้คน

        (3) ทักษะความสามารถในการใช้เทคโนโลยีของผู้คน

         องค์ประกอบทั้งสามนี้ จะส่งผลโดยตรงต่อความเข้มแข็งของอำนาจที่ 6

        หากระดับศักยภาพขององค์ประกอบทั้งสามนี้มีไม่มากพอ อำนาจนี้ก็ไร้ความหมาย

         เมื่อพิจารณาองค์ประกอบทั้งสามข้างต้น ร่วมกับข้อเท็จจริงที่กำลังเกิดขึ้นอยู่ในประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งรวมประเทศไทยด้วยแล้ว

         เอาเข้าจริง อำนาจที่ 6 คือ อำนาจเทคโนโลยีสื่อสารนี้ อาจเป็นเพียง  "อำนาจทางความรู้สึก"  เท่านั้น

        หาได้มีพลานุภาพด้วยตนเองอย่างที่ควรจะเป็นไม่ 

นอกจากไม่ได้มีอิทธิพลทางบวกกับผู้คนแล้ว อำนาจใหม่นี้กลับมีอิทธิพลทั้งทางบวกและทางลบในเวลาเดียวกัน

นั่นก็คือ การเข้าไปมีอิทธิพลครอบงำ ความเป็นไปของผู้คนอย่างคาดไม่ถึง

         สิ่งที่เกิดขึ้นคือ ด้วยความเติบโตของอำนาจเทคโนโลยีสื่อสารที่เป็นไปอย่างก้าวกระโดด 

          ทำให้อำนาจเทคโนโลยีสื่อสารเข้าไปมีอิทธิพลในการกำหนดวิถีชีวิตของผู้คน 

           ให้เป็นอย่างไร อยู่อย่างไร กินอย่างไร แต่งตัวอย่างไร ออกกำลังกายอย่างไร 

           ใช้เวลาในชีวิตอย่างไร ดำเนินชีวิตอย่างไร ต่อสู้ชีวิตอย่างไร เอาชนะอุปสรรคอย่างไร

           รวมทั้งการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้คนรอบข้าง ว่าจะปฏิสัมพันธ์กันอย่างไร 

           พูดจากันอย่างไร คบหากันอย่างไร ค้าขายกันอย่างไร

           เกือบทุกสิ่งทุกอย่างในวิถีชีวิตของผู้คน "เทคโนโลยีการสื่อสาร" 

           ได้เข้าไปมีบทบาทในการกำหนดชีวิตเรามากขึ้นทุกขณะ

         เมื่อขาดเสียซึ่งองค์ประกอบสำคัญ 3 องค์ประกอบข้างต้นแล้ว

        อำนาจที่ 6 อันได้แก่ อำนาจของเทคโนโลยีการสื่อสาร 

        ก็จะมีสถานะเป็นเพียง "อำนาจทางความรู้สึก" เท่านั้น

        หาได้มี "อำนาจ" ในตัวเอง อย่างที่เราเห็นและเชื่อในขีดความสามารถและประสิทธิภาพในการสื่อสาร

ทั้งด้านความรวดเร็ว ความครอบคลุม ความสามารถในการทำสิ่งที่มนุษย์ไม่สามารถทำได้หลายอย่าง

        เพราะนั่นเป็นเพียงศักยภาพของ เครื่องมืออุปกรณ์ (devices) และ ระบบ (system) เท่านั้น

        

         มองไปก็คล้ายกับ "อำนาจทางการทหาร" ของประเทศไทยในปัจจุบัน

         ที่ดูเสมือนว่า จะเข้าข่ายเป็น "อำนาจทางความรู้สึก" มากขึ้นทุกวัน

         ด้วยความอ่อนแรง ความอ่อนล้า การขาดความเข้มแข็ง ของพลเมืองไทย

         อำนาจใหม่นี้ยังไปกัดเซาะ อำนาจทางวัฒนธรรม ให้กลายเป็น "อำนาจทางความรู้สึก" ไปแล้วเช่นกัน

         อำนาจที่ 6 อำนาจแห่งเทคโนโลยีการสื่อสาร ที่ดูเหมือนจะไม่มีอำนาจ เรืองแสงได้ด้วยตนเอง

         แต่กลับมีพลานุภาพกดทับให้อำนาจอื่นๆ ทั้งอำนาจทางเศรษฐกิจ อำนาจทางการเมือง 

         อำนาจทางการทหาร อำนาจทางวัฒนธรรม และอำนาจแห่งความเชื่อทางศาสนา

         ..อ่อนเปลี้ยเพลียแรงลงอย่างเห็นได้ชัด..

         ..และกำลังลดศักยภาพแห่งอำนาจในตนเองลง..

         ..จนเกือบจะเหลือเพียง..

           "อำนาจทางความรู้สึก" เท่านั้น

          รองศาสตราจารย์ณัฐฐ์วัฒน์ สุทธิโยธิน

          12 กรกฎาคม 2556